poniedziałek, 26 października 2020

Jarzębina czerwona wygląda, leczy i odmładza

Jarzębina jest jak dobra domowa apteka, nie jedno wyleczy, poprawi, pocieszy...

Ach te czerwone korale, czerwone...! Jarzębina pospolita urokliwe drzewo czaruje wyglądem od wiosny po zimę, do momentu aż ostatnie owoce znikną w brzuszkach wygłodniałych ptaków. Natura lubi się dzielić, dlatego warto wracać do przetworów z tego cudownego drzewa. 


 Zanim o właściwościach zdrowotnych, podkreślę, że owoce jarzębiny pospolitej podobnie jak jej siostry aronii można spożywać po przemrożeniu, najlepiej po odpowiedniej obróbce termicznej lub po wysuszeniu. 

Surowe owoce jarzębiny pospolitej są trujące. Odpowiada za to zawartość kwasu parasorbowego. który rozpada się podczas suszenia lub gotowania.

Na świecie jest około 80 gatunków jarzębiny. Występowanie dotyczy klimatu strefy umiarkowanej. Jarzębina pospolita potrafi osiągnąć nawet 15 m wysokości. . W Polsce mamy około 5 gatunków jarzębiny pospolitej. Popularne odmiany miejskie parkowe, uliczne, z uwagi na toksyczne spaliny nie nadają się na przetwory. Idealnie sprawdzi się jarzębina leśna z miejsc prześwietlonych, z obrzeży, gdzie słońce dłużej operuje, by owoce dobrze dojrzały, bo takie są najlepsze. 

Jeśli posiadamy ogródek to posadzenie jarzębiny jest strzałem w dziesiątkę. Drzewko jest niezwykle dekoracyjne, zwłaszcza posadzone w słońcu w niewymagającej glebie byle przepuszczalnej. Jarzębinę kochają ptaki i o ile ogród jest oddalony od uciążliwych dróg to mamy pod ręką ogromny zasób naturalnych substancji zdrowotnych dla skrzydlatych i dla nas.
 
W lecznictwie wykorzystuje się kwiaty i owoce. Kwiaty najlepiej zbierać na początku kwitnienia w maju lub w czerwcu ścinając całe kwiatostany i suszyć w niskiej temperaturze ok. 30 stopni C. Po wysuszeniu oddziela się kwiaty od reszty i przechowuje w szczelnym zamkniętym naczyniu, bez dostępu wilgoci. Kwiaty, jak i owoce działają regenerująco na układ moczowy, przyśpieszając oczyszczanie organizmu z toksyn a tym samym usprawniają metabolizm, pracę różnych narządów tak ważnych jak np: nerki, wątroba, serce, naczynia krwionośne. 

Zarówno kwiaty jak i owoce mają delikatne działanie rozwalniające, co dla osób z zaparciami powinno być cenną wskazówką.

Do przetworów takich, jak dżem, konfitura, nalewka najlepiej zebrać owoce, gdy dojrzeją, ale jeszcze przed przymrozkami w dni słoneczne i suche (wrzesień-październik).  Można zebrać po przymrozkach, ale często owoce są już uszkodzone lub poczerniałe. Gorycz w owocach można zminimalizować mrożąc kilka dni w zamrażalniku. Potem kilkakrotnie opłukać w gorącej wodzie  a dalej gotować z minimalną ilością wody. Po czym przetrzeć przez sito, dodać ok. 0,5 kg cukru na kilogram masy, trochę soku z cytryny, wymieszać w trakcie podgrzewania do rozpuszczenia cukru. Tak otrzymane tyle co zagotowane powidła przełożyć do gorących słoików, zamknąć szczelnie. Po wystudzeniu schować w chłodne ciemne miejsce. 

Smakosze dżemu, powideł z jarzębiny cenią sobie odrobinę goryczki, zwłaszcza przy spożywaniu tłuściejszych trudno strawnych posiłków.
Wygodnie, moim zdaniem, wykorzystywać suszoną jarzębinę, która po prostu się mieli i popija wodą, nie zastanawiając się nad jej smakiem. Dwa razy dziennie przyjmowanie po łyżeczce mielonych owoców leczy przewlekłe niedomagania nerek, wątroby i pęcherzyka żółciowego. Ponadto poprawia się praca jelit i  likwidują uciążliwe zaparcia.

Dla wzmocnienia pracy serca i braku koncentracji czy początkach sklerozy skutkuje odwar z owoców jarzębiny pity po pół szklanki 3 razy dziennie. (Jedną łyżkę owoców suszonych gotuje się na maleńkim ogniu ok. 30 minut a potem przecedza)

Na kłopoty z pamięcią, koncentracją, rozdrażnieniem warto sięgać po Sklerosan - gotową mieszankę ziołową z zawartością jarzębiny. Rectosan - inny rodzaj mieszanki ziołowej z jarzębiną, leczącej podrażnienia odbytnicy i hemoroidy.



Kilka słów o związkach zawartych w jarzębinie


Kwiaty jarzębiny są żródłem flawonoidów, terpen, kwasu ursolowego i izokwercytyny. 

Flawonoidy - barwniki- spowalniają procesy starzenia, podnoszą odporność i działają przeciwnowotworowo (antyoksydanty). Kwas ursolowy zmniejsza ryzyko otyłości, działa przeciwzapalnie i antyrakowo. Terpeny to substancje balsamiczne, składniki olejków eterycznych, działają kojąco dla człowieka a dla samego kwiatu są ochroną przed np: nadmiernym przesuszeniem na słońcu lub odstraszeniem niepożądanych owadów. Izokwercytyna to jeden z rodzajów flawonoidów. 

Owoce jarzębiny oprócz goryczy mają w składzie kwas jabłkowy, garbniki w tym karotenoidy (przeciwutleniacze o działaniu przedłużającym młodość organizmu), minerały, jak: potas, magnez, sód, miedź, bogactwo witamin: prowitaminę A, inne ważne witaminy, jak: B,C, E, PP i K.  Znaczenie witamin, jak i minerałów dla wielu organizmów żywych jest siłą napędową i ochronną. Przykładowo taka witamina PP( B3)-zwana niacyną lub kwasem nikotynowym bierze udział w procesach syntezy i rozkładu materii, krwiotwórcza, stymuluje układ nerwowy, reguluje ciśnienie krwi. Niedobór witaminy PP może się objawić groźną chorobą -pelagrą a także zaburzeniami koncentracji, depresją, czy irytacją. 

Znaczna zawartość witaminy C to dobry sposób dla niedożywionych przy awitaminozie.



Właściwości i skład jarzębiny podałam wg danych zawartych w literaturze zielarskiej:  Zioła w polskim domu -  D. Tyszyńska-Kownacka, Teresa Starek